Scenariusz zajęć z wykorzystaniem odcinka podcastu „To straszne słowo na u” poświęconego wielokulturowości.
Odcinek został przygotowany w ramach projektu „Razem mimo różnic”, prowadzonego wspólnie przez Stowarzyszenie Pro Humanum i Fundację Inicjatywa Dom Otwarty, który realizowany jest z dotacji programu Program Aktywni Obywatele - Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.
Odbiorcy
Scenariusz przewidziany jest dla uczniów szkół średnich.
Potrzebne materiały
Statut szkoły; duże arkusze papieru do pracy w grupach.
Czas trwania
45 minut
Opis ogólny
Celem warsztatu jest przybliżenie uczniom zagadnienia wielokulturowości i różnych modeli jej funkcjonowania, a także zachęcenie ich do spojrzenia na samą kulturę jako zjawisko społeczne.
Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – 5 min.
Często słyszy się głosy, że wielokulturowość czy też – jak kto woli – multi-kulti się nie sprawdza. Różne kraje Europy borykają się ze spójnością swoich wielokulturowych społeczeństw. Dla niektórych jest to spuścizna po czasach kolonialnych, dla innych może to być skutek wieloetniczności we własnym państwie – tak jest np. w Hiszpanii, gdzie bardzo silny jest ruch na rzecz niepodległości Basków, albo we Francji, gdzie do niezależności dąży Korsyka. Do głosu mogą dochodzić zaszłości historyczne, jak ma to miejsce między Flamandami i Walonami w Belgii.
Jak jednak za chwilę usłyszycie, w wielokulturowości nie chodzi tylko o różnice narodowościowe i etniczne. Różnorodność kulturowa może się przejawiać na wiele sposobów i dotyczyć różnych aspektów naszego życia społecznego i prywatnego. Ważnym wyznacznikiem w tej kwestii jest uważność większości na sytuację mniejszości i słuchanie jej głosu. Czasem ten głos może się większości nie podobać, albo być obiektywnie nie do przyjęcia. Wyobraźmy sobie na przykład, że powstaje kultura skupiona wokół idei boskości zwierząt. W takiej kulturze zakazane będzie oczywiście zabijanie zwierząt w jakimkolwiek celu. Jednak większość z nas najprawdopodobniej nie będzie gotowa się zgodzić z takim zakazem, czy to z powodu odmiennych poglądów na miejsce zwierząt w świecie człowieka, czy z zupełnie praktycznej potrzeby jedzenia mięsa. Jednocześnie jednak będziemy zapewne skłonni wysłuchać osób, które postulują, że skoro już zwierzęta muszą żyć w niewoli, by służyć nam za pokarm, to niech to życie będzie pozbawione bólu i tortur. Wszak zwykle przemoc wobec zwierząt budzi nasz sprzeciw. Mało tego, jest to postulat, który ma wszelkie szanse stać się nową normą, nową zasadą naszej kultury. Idea boskości zwierząt szanse na powszechną akceptację ma niewielkie, choć oczywiście nie możemy też zabronić zwolennikom praktykowania tej idei indywidualnie.
To oczywiście tylko przykład, ale dobrze pokazuje, jak niełatwym zadaniem jest funkcjonowanie różnych kultur w tej samej przestrzeni.
Posłuchajmy zatem, czym jest kultura i wielokulturowość i jak różne kraje sobie z nią radzą.
2. Odsłuchanie podcastu – 20 min. (materiał w dowolnym z poniższych linków):
3. Ćwiczenie – 15 min.
Podziel uczniów na grupy, w których będzie po 5-7 osób. Każdej z grup daj przygotowany wcześniej egzemplarz statutu szkoły. Zadaniem grup będzie zastanowienie się, jak wygląda kultura Waszej szkoły. Łatwiej będzie zacząć od wierzchołka góry lodowej czyli tego, co widać gołym okiem. Jakie zasady dotyczące stroju obowiązują w Waszej szkole? Jakie macie wspólne święta? Być może są jakieś akcje, które organizujecie co roku? Czy macie jakieś własne szkolne wyrażenia i słowa, których osoby z zewnątrz nie rozumieją?
Wszystkie te i inne widoczne elementy kultury każda grupa zapisuje na arkuszu papieru.
Jeśli już nic więcej nie przychodzi grupie do głowy, może przejść do części drugiej czyli zastanowienia się dlaczego wypisane przez nich elementy kultury są praktykowane. Dlaczego obchodzimy Dzień Nauczyciela? Co sprawia, że to święto jest ważne?
Jeśli grupa sprawnie poradzi sobie z tym zadaniem, może przyjrzeć się stosunkom między oboma grupami, które tworzą i praktykują kulturę Waszej szkoły: nauczycielami i uczniami. Jakie są relacje między tymi grupami (uwaga, nie chodzi tu o kwestie indywidualne w rodzaju pani profesor X mnie nie lubi)? Czy przy wprowadzaniu nowych zasad, nowych elementów do kultury szkoły głos obu grup jest równie ważny?
4. Podsumowanie – 5 min.
Wskazane jest, by ostatnich kilka minut lekcji poświęcić na podsumowanie. Może się jednak okazać, że trzeba będzie je przenieść na lekcję kolejną z powodu ograniczeń czasowych. Ważne jest, żeby takie podsumowanie przeprowadzić. Ma to na celu wysłuchanie uczniów, uporządkowanie ich zrozumienia przebiegu całego ćwiczenia oraz analizę ich własnych postaw.
Zamierzone rezultaty
Wiedza: znajomość definicji kultury, znajomość definicji wielokulturowości i różnych modeli jej funkcjonowania, znajomość koncepcji tzw. culture iceberg (lodowca kultury).
Umiejętności: umiejętność wyodrębniania elementów kultury oraz zdefiniowania kultury własnej.
Postawy: świadomość istnienia różnorodności kulturowej i różnych składowych kultury.