To Straszne Słowo Na U... ~Granice – jak powstają?~

Scenariusz zajęć dla klas IV-VI

Cele w języku nauczyciela/nauczycielki:

• poznanie metod wyznaczania granic państwowych

• omówienie idei granicy i związanych z nią zasad

• ćwiczenie pracy indywidualnej

• ćwiczenie umiejętności czytania mapy

Cele w języku ucznia/uczennicy:

• zastanowię się nad koncepcją granicy

• dowiem się, jak powstają granice

• zastanowię się nad zasadami związanymi z istnieniem granic

• dowiem się, czy granice zawsze są trwał

Zagadnienia:

• bezpieczeństwo

• samostanowienie

• granica

• zasady

Pytania kluczowe:

• Kto decyduje o powstaniu granicy?

• Czy głos osób mieszkających na danym terenie jest zawsze brany pod uwagę?

• Jakimi metodami wyznacza się granice?

Potrzebne materiały:

• rzutnik

• tablica/flipchart

• konturowa mapa Polski A4, wydruk po 1 egz. dla każdego uczestnika

• fizyczna mapa Polski do wyświetlenia na ekranie

• mapa Polski w 1939 r., do wyświetlenia na ekranie

• polityczna mapa Afryki do wyświetlenia na ekranie

• puzzle mapy Polski w 1939 r.(ilość puzzli zależna od liczby uczestników)

• puzzle mapy politycznej Afryki (ilość puzzli zależna od liczby uczestników)

Czas trwania

60 minut

Przebieg zajęć

1. Powitanie – 10 min.

Kilka minut na przedstawienie się i szybkie ćwiczenie zapoznawcze wedle wyboru prowadzącego. Przedstawienie celu i przebiegu warsztatów.

Osoba prowadząca przedstawia się i prezentuje cel oraz temat warsztatów. Proponuje krótką grę zapoznawczą.

Grupa będzie miała za zadanie budować z siebie ‘cegiełki’. Uczestnicy stają w kręgu. Pierwsza osoba wchodzi do środka, mówi swoje imię i tworzy ze swojego ciała ‘cegiełkę’. Polega to na przybraniu wybranej przez siebie pozy. Następnie analogiczną czynność wykonuje kolejny uczestnik, dopasowując swoją cegiełkę do poprzedniej osoby.

Kiedy już to zrobi, pierwsza osoba wraca na swoje miejsce. Druga pozostaje w niezmienionej pozycji.

Gra toczy się wg przedstawionego wyżej schematu, aż do momentu przedstawienia się wszystkich uczestników.

2. Co to jest granica? – 10 min.

Zapytaj uczestników o to, jak rozumieją słowo granica. Z czym im się kojarzy? Możesz sięgnąć do takich metaforycznych zwrotów, jak „to przechodzi wszelkie granice”, „na granicy wytrzymałości”, czy koncepcji granic osobistych. Pytanie pomocnicze: co wolno, czego nie wolno, bo jest granica? W trakcie rozmowy zapisuj kluczowe słowa na tablicy/flipcharcie, a na koniec podsumuj refleksje uczestników, bez ich oceniania czy wartościowania. Ważne, żeby zaznaczyć, że wszystko co mówią uczestnicy jest w porządku i że ich zdanie jest mile widziane.

3. Jak powstają granice - odsłuchanie podcastu – 15 min. [podcast do zmiany]

Opowieść o tym, jak powstają granice znajdziesz w naszym podcaście (materiał w dowolnym z poniższych linków):

• https://soundcloud.com/dom-otwarty/odcinek-7-granice-jak-powstaja

• https://open.spotify.com/episode/7hM7H5gOGhVZn512o1kolo

• https://www.podkasty.info/katalog/podkast/5258-To_straszne_s%C5%82owo_na_u_ 

• https://podcasts.apple.com/pl/podcast/to-straszne-s%C5%82owo-na-u-granice-jak-powstaj%C4%85/id1519328292?i=1000638981208&l=pl

Odcinek podcastu został przygotowany w ramach projektu „Razem mimo różnic”, prowadzonego wspólnie przez Stowarzyszenie Pro Humanum i Fundację Inicjatywa Dom Otwarty, który realizowany jest z dotacji programu Program Aktywni Obywatele - Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.

4. Jak powstają granice – część druga. Ćwiczenie – 15 min.

Powiedz klasie, że za chwile będą mieli okazję porównać dwa przykłady wyznaczania granic: granicom Polski w 1939 r. oraz granicom wyznaczonym przez państwa kolonialne w Afryce. Rozdaj uczniom puzzle obu map i poproś, żeby dobrali się w dwie grupy według puzzli, które wylosowali. W ten sposób powstaną dwie grupy, jedna będzie miała przed sobą mapę Polski z 1939 roku, a druga polityczną mapę Afryki. Poproś obie grupy, aby przeanalizowali swoje mapy i zastanowili się w jaki sposób wyznaczane były tam granice? Kto mógł o tym decydować? Co myślą o takich ustaleniach? Czy gdyby mogli decydować, to czy by chcieli coś zmienić? Jeśli tak, to dlaczego? 

Wyświetl obie mapy. Zaproś grupy do prezentacji swoich stanowisk. Zwróć uwagę uczestników na to, jak często granice afrykańskie (szczególnie na północy) są wyznaczone od linijki. Podkreśl, że ten proces przebiegał bez pytania mieszkających tam ludzi o zdanie. Podsumuj obie części ćwiczenia i podziękuj uczestnikom za ich pracę.

5. Podsumowanie zajęć (10 min.)

Na tablicy/flipcharcie narysuj walizkę, znak zapytania i lupę. Obok rysunków zanotuj pytania. Przy walizce napisz „Co zabieram ze sobą?”, przy znaku zapytania – „O czym pomyślę?”, a przy lupie „O czym chcę dowiedzieć się więcej?”. Rozdaj karteczki samoprzylepne (po 3 na osobę), po czym poproś uczennice i uczniów o zapisanie swoich odpowiedzi w dowolnej formie (hasła, krótkiej wypowiedzi, rysunku) i umieszczenie swoich refleksji w odpowiednich miejscach na tablicy/flipcharcie.

Wszystkie ilustracje użyte w niniejszym scenariuszu są dostępne bezpłatnie do użytku edukacyjnego na licencji Creative Commons.

Scenariusz stanowi część cyklu poświęconego murom i granicom dla wszystkich grup wiekowych. Pozostałe scenariusze znajdziecie w kolejnych odcinkach podcastu lub w publikacji dostępnej w naszych mediach społecznościowych. Publikacja powstała w ramach projektu „Razem mimo różnic”, prowadzonego wspólnie przez Stowarzyszenie Pro Humanum i Fundację Inicjatywa Dom Otwarty, który realizowany jest z dotacji programu Program Aktywni Obywatele - Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.