To Straszne Słowo Na U... ~Mury?~
- domotwartywarszawa
- 11 gru 2023
- 6 minut(y) czytania
Zaktualizowano: 20 gru 2023
Scenariusz zajęć dla klas I - III
Cele w języku nauczyciela/nauczycielki:
rozszerzenie wiedzy historycznej o murach i ich funkcjach
ćwiczenie pracy w grupie
Cele w języku ucznia/uczennicy:
poznam przykłady murów z historii
dowiem się po co się buduje mury
zastanowię się czy mury są skuteczne
Zagadnienia:
mury
oddzielanie jednych ludzi od drugich
Pytania kluczowe:
Jaką funkcję pełniły historyczne mury?
Czy mury, które znamy z historii, spełniły swoją rolę?
Potrzebne materiały:
rzutnik
tablica/flipchart
flamastry (kilka zestawów)
ilustracje murów do kolorowania i/lub puzzle z tych ilustracji do ułożenia
zdjęcia omawianych murów do prezentacji na ekranie
Czas trwania
60 minut
Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie –10 min.
Kilka minut na przedstawienie się i szybkie ćwiczenie zapoznawcze wedle wyboru prowadzącego. Przedstawienie celu i przebiegu warsztatów.
Osoba prowadząca przedstawia się i prezentuje cel oraz temat warsztatów. Proponuje krótką grę zapoznawczą.
Grupa będzie miała za zadanie budować z siebie ‘cegiełki’. Uczestnicy stają w kręgu. Pierwsza osoba wchodzi do środka, mówi swoje imię i tworzy ze swojego ciała ‘cegiełkę’. Polega to na przybraniu wybranej przez siebie pozy. Następnie analogiczną czynność wykonuje kolejny uczestnik, dopasowując swoją cegiełkę do poprzedniej osoby.
Kiedy już to zrobi, pierwsza osoba wraca na swoje miejsce. Druga pozostaje w niezmienionej pozycji.
Gra toczy się wg przedstawionego wyżej schematu, aż do momentu przedstawienia się wszystkich uczestników.
2. Skojarzenia ze słowem mur – 10 min.
Zapytaj uczestników z czym im się kojarzy to słowo. Skojarzenia zapisz na tablicy i pogrupuj w podobne wiązki. Podsumuj to, co przekazali uczestnicy, bez oceniania czy wartościowania takich lub innych myśli na zadany temat. Ważne, żeby zaznaczyć, że wszystko co mówią uczestnicy jest w porządku i że ich zdanie jest mile widziane.
3. Opowieść o historycznych murach lub odsłuchanie podcastu – 15 min.
Prowadzący może zawęzić lub rozszerzyć przedstawione poniżej opowieści. Ważne jest, by wśród omawianych przykładów historycznych znalazł się jeden mur, który miał trzymać ludzi na zewnątrz i jeden mur, którego zadaniem było utrzymanie ludzi wewnątrz. Możesz posłużyć się poniższym tekstem czy zaczerpnąć z niego inspiracji, albo posłużyć się naszym podcastem (materiał w dowolnym z poniższych linków):
Odcinek podcastu został przygotowany w ramach projektu „Razem mimo różnic”, prowadzonego wspólnie przez Stowarzyszenie Pro Humanum i Fundację Inicjatywa Dom Otwarty, który realizowany jest z dotacji programu Program Aktywni Obywatele - Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.
Wielki Mur Chiński
Ten mur, którego kawałek widzicie na zdjęciu, znajduje się w północnych Chinach. Nie jest jednym ciągłym murem, a raczej zbiorem konstrukcji doklejanych do siebie lub budowanych osobno. Zaczęto go budować ok. 2300 lat temu, ale prace nad nim trwały aż do XV wieku (czyli skończyły się 600 lat temu). Ma długość co najmniej 2400 km. Żeby pokonać taki dystans musielibyśmy przejechać Polskę ze wschodu na zachód (albo z zachodu na wschód) ponad 3 razy.
Jego zadaniem miała być obrona przed będącymi w ciągłym ruchu plemionami z północy. Przy wznoszeniu muru zginęły tysiące osób – w dawnych czasach nie było maszyn czy dźwigów i cała budowa odbywała się siłą mięśni ludzi i zwierząt. Niektórzy historycy mówią, że Chiński Mur jest najdłuższym cmentarzyskiem na ziemi.
Mur spełnił swoje zadanie jedynie częściowo. Ludom z północy udało się mur obejść, podbić Chiny i na prawie 100 lat ustanowić tam swoje rządy.
Mury pierwszego getta w Wenecji
Opis: Jeden z mostów, które kiedyś wiodły do getta.
Murami były domy, budowane na samym nabrzeżu kanałów przecinających Wenecję. W średniowieczu Wenecja była samodzielnym państwem i chętnie przyjmowała uciekinierów z innych krajów, choć ich prawa jako mieszkańców miasta były mocno ograniczone. W 1516 r. władze Wenecji postanowiły, że wszyscy Żydzi w mieście mają się przenieść do jednej dzielnicy. Wyznaczono im najpierw niedużą wysepkę, a później także część większej wyspy obok. Mosty łączące getto z resztą miasta na noc składano, a przejść z getta do pozostałej części miasta pilnowali strażnicy. Domy na nabrzeżu nie mogły mieć balkonów wychodzących na kanały. Zaś po kanałach pływały łodzie patrolowe, a wszystko to po to, żeby Żydzi nosa poza swoją dzielnicę nie wysuwali. Wolno im było spędzić w centrum miasta jedynie 15 dni w roku. Ten stan utrzymywał się przez ok. 250 lat.
Władze tłumaczyły, że to wszystko dla bezpieczeństwa samych Żydów. Nie wszyscy chrześcijanie ich lubili i zdarzały się różne przykre i tragiczne historie. Zamknięcie Żydów za murami i brak dostępu do pozostałej części miasta miały sprawić, że takich przypadków już nie będzie. W tym sensie mury getta spełniły swoją rolę, ale jednocześnie podzieliły miasto i jego mieszkańców. Wyobraźcie sobie, że nagle władze Waszego miasta postanawiają, że wszystkie osoby o rudych włosach mają zamieszkać w jednym miejscu, za murem, i stamtąd nie wychodzić, bo przecież nie wszyscy lubią rudych. Rudzi zostaliby w ten sposób ukarani za coś, na co nie mieli wpływu – nie wybieramy sobie koloru włosów, z jakim się rodzimy, prawda?
Mur getta w Warszawie
Pomysł, że można zamknąć jakąś grupę ludzi za murami, przetrwał bardzo długo. Jednym z ostatnich jego przykładów było getto dla Żydów, które stworzyli hitlerowcy w Warszawie w czasie II wojny światowej. Trafiali tam także Żydzi z innych miast w Polsce. Choć getto istniało zaledwie 3 lata, okazało się śmiertelną pułapką. Blisko ¼ jego mieszkańców zmarła z głodu i chorób.
Getta nie wolno było opuścić pod karą śmierci. Nie wolno było także pomagać zamkniętym za murami. Mur bardzo skutecznie odciął też pozostałych mieszkańców Warszawy od tego, co działo się wewnątrz. Warszawiacy wiedzieli oczywiście, że mur jest i kogo zmuszono do zamieszkania na ogrodzonym nim terenie. Ale już nie mogli widzieć, co się z tymi ludźmi dzieje. Wieści o sytuacji w getcie rozchodziły się raczej z ust do ust i nie zawsze były przyjmowane jako prawdziwe. Łatwiej nam przecież uwierzyć w coś, co widzimy na własne oczy.
Ostatecznie wszystkich żyjących jeszcze mieszkańców getta wywieziono do obozów koncentracyjnych. Z blisko 450 tysięcy ludzi ocaleli nieliczni.
Mur berliński
Po II wojnie światowej Niemcy podzielono na pół, tworząc dwa kraje. We wschodniej części powstało państwo komunistyczne, zaś kraj w części zachodniej trafił do wolnej Europy. Ten podział widać było także w stolicy czyli Berlinie. Miasto podzielono na dwie części, tworząc skomplikowany system murów, płotów, zasieków i pól minowych. Wszystko po to, żeby ci, co mieszkali we wschodnim Berlinie, nie mogli uciec do zachodniej części.
Mur berliński powstał w 1961 r. i stał przez prawie 30 lat, aż do upadku komunizmu i połączenia obu części Niemiec w jedno państwo. Miał ponad 150 km długości i był wysoki na 3,6 m.
Jak być może wiecie z opowieści Waszych dziadków, kraje komunistyczne nie były najlepszym miejscem do życia, nie było tam wolności. Dlatego wiele osób podejmowało próby ucieczki, mimo istniejących murów. Nie wiemy dokładnie ilu osobom taka ucieczka się udała, ale próby pokonania Muru Berlińskiego kosztowały życie przynajmniej 200 osób. Wśród nich były dzieci.
Płot otaczający Melillę
Melilla jest enklawą. To znaczy, że jest kawałeczkiem jednego państwa na terenie innego kraju. W tym przypadku to kawałeczek Hiszpanii, państwa europejskiego, w Afryce, w kraju, który nazywa się Maroko.
Płot otaczający Melillę powstał w 1998 r. czyli 25 lat temu. Od tego czasu mur wokół tej enklawy cały czas jest unowocześniany i rozszerzany. Obecnie w najwyższym punkcie ma 6 m.
Choć ogrodzenie wokół Melilli jest zbudowane z siatki i drutu, w pełni zasługuje na nazwę muru. Jego zadaniem jest zatrzymanie ludzi z zewnątrz, którzy chcą się dostać do Europy – Melilla jest jej kawałkiem, choć fizycznie leży w Afryce.
Ludzie uciekają ze swoich krajów z bardzo różnych powodów. Jak pamiętacie z opowieści o Murze Berlińskim, nie w każdym kraju panuje wolność, a są miejsca, gdzie za niezgodę na różne pomysły i działania władz płaci się życiem. Uciekinierzy są często tak zdesperowani, że są w stanie pokonać nawet 6-metrowy mur wokół enklawy.
4. Za tym murem – ćwiczenie – 15 min.
Podziel uczestników na grupy po 4-6 osób. Opisz stojące przed nimi zadanie. Rozdaj uczestnikom kawałki puzzli (pocięte zdjęcia różnych murów o których mówiliście w poprzednim ćwiczeniu), poproś aby dobrali się w grupy za pomocą połączenia puzzli. Zadaniem każdej grupy będzie wspólnie zastanowić się jak możemy pomóc rodzeństwu.
Wśród Waszych skojarzeń pojawiło się też takie, że mur to zapora nie do przejścia.
Alternatywnie: Jak już wiecie z moich opowieści, ludzie od dawna wierzyli, że mur to zapora nie do pokonania.
Ale wiecie też już, że to nie zawsze działa. Są sytuacje, w których ludzie decydują się jednak na próbę przejścia.
Wyobraźcie sobie historię Elli i Kacpra (imiona można dowolnie zmieniać, tak, żeby nie było imieniem nikogo z grupy), rodzeństwa, które musiało opuścić swój dom i szukać bezpieczeństwa w innym miejscu. W trakcie ich podróży musieli przedostać się przez mur (tutaj jako przykład można podać jeden z wyżej omawianych murów), po wielu trudach i niebezpiecznych sytuacjach mur udało się pokonać jedynie Eli, znalazła się w miejscu, gdzie mogła czuć się bezpiecznie. Po drugiej, stronie muru nadal jednak znajdował się jej brat. Czy Ela zdecydujecie się na pokonanie dzielącej ich przeszkody, żeby pomóc przedostać się również bratu? Jeśli tak, to jak to zrobi? Zastanówcie się razem w grupie, jak mogłaby zachować się Ela i z czym mogłoby się to wiązać.
Po kilkuminutowej pracy w grupach poproś każdą grupę, żeby opowiedziała jaką decyzję podjęła, dlaczego właśnie taką i jak chcą ją wcielić w życie. Na koniec podziękuj grupom za ich pracę i podsumuj jej wyniki.
5. Kolorowanie/układanie puzzli - 10 min. - dodatkowe ćwiczenie, jeśli zostanie czas.
Na końcu tego scenariusza znajdziesz trzy obrazki przedstawiające mury (Mur Chiński, Mur Berliński i obrazek przedstawiający wyłom w bezimiennym murze). Wydrukuj je przed zajęciami w takiej ilości, żeby każdy uczestnik mógł wybrać coś dla siebie. Rozdaj flamastry i poproś uczestników o pokolorowanie wybranych obrazków.
6. Podsumowanie zajęć (5 min.)
Na tablicy/flipcharcie narysuj walizkę, znak zapytania i lupę. Obok rysunków zanotuj pytania. Przy walizce napisz „Co zabieram ze sobą?”, przy znaku zapytania – „O czym pomyślę?”, a przy lupie „O czym chcę dowiedzieć się więcej?”. Poproś uczestników o wypowiedzi i zapisz je w odpowiednich miejscach na tablicy/flipcharcie. Podziękuj im za ich czas, uwagę i pracę.
Wszystkie ilustracje użyte w niniejszym scenariuszu są dostępne bezpłatnie do użytku edukacyjnego na licencji Creative Commons.
Scenariusz stanowi część cyklu poświęconego murom i granicom dla wszystkich grup wiekowych. Pozostałe scenariusze znajdziecie w kolejnych odcinkach podcastu lub w publikacji dostępnej w naszych mediach społecznościowych. Publikacja powstała w ramach projektu „Razem mimo różnic”, prowadzonego wspólnie przez Stowarzyszenie Pro Humanum i Fundację Inicjatywa Dom Otwarty, który realizowany jest z dotacji programu Program Aktywni Obywatele - Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.
Comments