To Straszne Słowo Na U... ~Informacja?~
- domotwartywarszawa
- 8 mar 2021
- 3 minut(y) czytania
Zaktualizowano: 9 gru 2023
Scenariusz zajęć z wykorzystaniem odcinka podcastu „To straszne słowo na u” poświęconego fake newsom.
https://soundcloud.com/dom-otwarty/to-straszne-slowo-na-u-informacja (więcej linków poniżej). Ten odcinek podcastu i towarzyszący mu, poniższy scenariusz zajęć zostały zrealizowane dzięki współpracy z TechSoup Europe.
Odbiorcy
Scenariusz przewidziany jest dla uczniów klas VII-VII szkół podstawowych oraz uczniów szkół średnich.
Czas trwania
45 minut
Opis ogólny
Celem warsztatu jest zrozumienie jak powstają informacje nieprawdziwe (fake news), dlaczego skutecznie wpływają na poglądy i opinie, a także jak je weryfikować.
Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – 5 min.
Skąd docierają do nas wiadomości?
Przy obecnie dostępnym bogactwie źródeł, nikt nie miałby czasu, żeby czytać czy oglądać wszystko. Dlatego zwykle mamy kilka/kilkanaście stałych miejsc, z których korzystamy. Będą to media, z których czerpiemy informacje o tym, co się dzieje w Polsce i na świecie. Ale też grupy dyskusyjne związane z interesującymi nas tematami, czy miejsca, gdzie szukamy rozrywki. Do tego treści publikowane przez naszych znajomych. Ten stosunkowo wąski krąg źródeł wiadomości, w którym się obracamy, nazywa się bańką informacyjną.
W zjawisku tym kryją się dwa niebezpieczeństwa: po pierwsze, zwykle mało co w takiej bańce stanowi wyzwanie dla naszych opinii czy poglądów i zmusza nas do zastanowienia. A bez konfrontacji z opiniami przeciwnymi popadamy w przekonanie, że świat wygląda właśnie tak, jak nasza bańka go opisuje.
Po drugie, im częściej jesteśmy utwierdzani w naszych przekonaniach, tym bardziej stają się one dla nas czarno-białe, bez miejsca na odcienie szarości czy wyjątki. Dotyczy to nie tylko spraw światopoglądowych. Wystarczy wejść na grupę miłośników kotów albo forum dla młodych matek, żeby zobaczyć jak ostro społeczność potrafi zareagować na pytanie czy twierdzenie, które odbiega od powszechnych w danej społeczności przekonań. W ten sposób dochodzimy do radykalizacji poglądów czyli sytuacji, w której coraz bardziej posługujemy się dogmatami, stwierdzeniami z założenia niepodważalnymi. Jest tak i tak. I kropka. I każde zdanie odmienne będzie w nas budzić emocje negatywne: złość, niechęć do osoby, która takie zdanie wygłosiła, frustrację, że oto dzielimy się oczywistą dla nas wiedzą o tym, jak świat jest urządzony, a odbiorca niekoniecznie nam wierzy. Dotyczy to nie tylko teorii spiskowych, ale niemal każdego aspektu funkcjonowania współczesnego świata. Żeby to zaobserwować, wystarczy na przykład absolutnym zwolennikom segregowania śmieci postawić taką tezę: do przerobu tych śmieci zużywa się tak ogromne ilości wody i energii, że ostateczny bilans może być ze szkodą dla środowiska.
Na takim czarno-białym postrzeganiu świata żerują i wzmacniają je wiadomości nieprawdziwe lub zmanipulowane czyli fake newsy.
2. Odsłuchanie podcastu – 19 min. (materiał w dowolnym z poniższych linków):
3. Ćwiczenie – 15 min.
W styczniu 2021 r. w polskich mediach społecznościowych pojawił się film, na którym kobieta opowiada, że w Hiszpanii spadł plastikowy śnieg. I demonstruje to podpalając śnieg zapalniczką. Śnieg robi się czarny. Kobieta twierdzi, że to na skutek plastiku i innych substancji chemicznych, jakie się w śniegu znalazły.
„Mieszkam w Hiszpanii. Dokładnie w Katalonii. Dwa dni temu spadł tutaj rekordowy śnieg. Od 60 lat ludzie takiego tu nie widzieli. Okazało się, że ten śnieg to są chemikalia, jakieś kwasy, plastiki, które nas trują. Śnieg się wcale nie roztapia pod wpływem ciepła z zapalniczki, tylko robi się czarny i śmierdzi plastikiem” - mówi młoda kobieta, która przedstawia się jako Kasia.
Praca w grupach – 10 min.
Dzielimy uczniów na grupy liczące 5-7 osób. W każdej grupie uczestnicy zastanawiają się nad następującymi kwestiami:
a) Na ile byliby skłonni uwierzyć w tę wiadomość, gdyby ją zobaczyli i dlaczego?
b) Jeśli ta wiadomość nie jest prawdziwa, to czemu miałoby służyć jej rozpowszechnianie?
c) Jak spróbowaliby sprawdzić, czy to prawdziwa informacja.
Po upływie czasu na dyskusję jedna osoba z każdej grupy krótko opowiada do jakich wniosków grupa doszła i dlaczego.
4. Podsumowanie – 5 min.
Omawiając z uczniami wyniki ich dyskusji zwracamy uwagę na to, że wiadomość dotyczy sprawy, która jest dla wszystkich bardzo ważna, czyli stanu środowiska i klimatu. A w sprawach ważnych często zajmujemy stanowisko kierując się emocjami.
Jeśli uważamy, że nasze środowisko jest bardzo zanieczyszczone, a może wręcz angażujemy się w walkę o jego czystość, łatwo będzie nam uwierzyć w wiadomość, która potwierdza nasze dotychczasowe obawy.
W tym przypadku prawdziwość można sprawdzić, samodzielnie robiąc taki eksperyment: bierzemy kulę zbitego śniegu, podpalamy zapalniczką i patrzymy, co się stanie. Na śniegu faktycznie pojawi się czarny ślad, ale będzie on sadzą pochodzącą ze spalania gazu z zapalniczki, a nie z rzekomo zawartego w śniegu plastiku. Do takich wniosków możemy też dojść teoretycznie, wykorzystując posiadaną już wiedzę z chemii i fizyki.
Wiadomość nie jest prawdziwa: pełną analizę można znaleźć tutaj: https://sprawdzam.afp.com/nie-spadl-prawdziwy-bialy-puch-osmalono-go-zapalniczka-na-ziemi
Zamierzone rezultaty
Wiedza: poznanie podstawowych mechanizmów funkcjonowania fake newsów
Umiejętności: odróżnianie elementów cechujących nieprawdziwe informacje
Postawy: krytyczne podejście do oglądanych/słuchanych/czytanych wiadomości
Комментарии